نتایج یک مطالعه منحصربه‌فرد در باره فعالیت مغزی افراد محتضرممکن است ما را به علت این پدیده که افراد می‌گویند در لحظه مرگ، به وضوح کل زندگی خود را به یاد می‌آورند، رهنمون شود.

این مطالعه نشان می‌دهد الگوهای مغزی حول‌وحوش لحظه مرگ شبیه این الگوها هنگام رویا دیدن و یادآوری خاطرات‌اند و درک ما را از لحظه‌ پایان زندگی به چالش می‌کشد.

این یافته‌ها که روز سه‌شنبه در نشریه «فرانتیرز این ایجینگ نوروساینس» (Frontiers in Ageing Neuroscience) منتشر شد، پرسش‌های مهمی هم در رابطه با زمان‌بندی اهدای عضو مطرح می‌کند.

عصب‌شناسانی از جمله راول ویسنته از دانشگاه تارتوی استونی با استفاده از دستگاه نوار مغز (EEG) امواج مغزی یک بیمار ۸۷ ساله مبتلا به صرع را هنگام تشنج مطالعه می‌کردند، اما در میانه کار، بیمار دچار حمله قلبی شد و درگذشت.

این نوار مغز فعالیت حدود ۹۰۰ ثانیه از مغز این فرد هنگام مرگ را ثبت کرد و این محققان کوشیدند بررسی کنند دقیقا در ۳۰ ثانیه پیش و پس از قطع تپش قلب چه اتفاقی افتاده است.

نوار مغز در لحظه مرگ؛ بسیار جالب است اما معلوم نیست در مورد افرادی جز بزرگسالان مسن مبتلا به هماتوم ساب‌دورال حاد/ کرانیوتومی فشاری کاربرد داشته باشد.

برهم‌کنش تقویت‌شده انسجام و جفت‌شدگی عصبی در مغز انسان در حال مرگ - توییتر جف بروندایک(@Jeff_Browndyke) ، ۲۲ فوریه ۲۰۲۲ 

این یافته‌ها نشان داد در لحظه مرگ این فرد، امواج مغزی موسوم به نوسان‌های گاما که معمولا هنگام خواب دیدن و یادآوری خاطرات فعال می‌شوند، به علاوه سایر امواج از قبیل دلتا، تتا، آلفا و بتا افزایش یافتند.

امواج مغزی فعالیت‌های الکتریکی‌ مبتنی بر ریتم در مغز انسان‌های سالم زنده‌اند و انواع مختلف این امواج را به حالات مختلف انسان نسبت می‌دهند.

محققان با ذکر مثالی گفتند که نوسانات گاما به عملکردهای شناختی سطح بالا مانند تمرکز، خواب دیدن، مراقبه، یادآوری خاطرات و ادراک آگاهانه همچون ادراک انسان هنگام بازیابی آنی خاطرات مربوط‌ند.

مطالعات همچنین نشان داد امواج آلفا که در فرکانس ۸ تا ۱۲ هرتز نوسان می‌کند، می‌تواند در فیلتر کردن و حذف داده‌های پرت‌کننده حواس و کمک به تمرکز نقش داشته باشد.

محققان بر اساس شناخت موجود در مورد فعالیت‌های مربوط به امواج مختلف مغز، حدس می‌زنند این فرد ۸۷ ساله محتضر شاید «واپسین یادآوری‌ زندگی» را داشته است.

طبق نوشته محققان در این مطالعه، «با توجه به واکنش جفت شدن متقاطع بین فعالیت آلفا و گاما در فرایندهای شناختی و یادآوری حافظه در افراد سالم، این حدس می‌تواند جالب باشد که چنین فعالیتی قادر است به «واپسین یادآوری‌ زندگی» در حالت احتضار کمک کند.

اجمل زمار، جراح مغز و اعصاب از دانشگاه لوییزویل ایالات متحده و یکی از نویسندگان این مطالعه، توضیح داد: «مغز با تولید نوسان‌های دخیل در بازیابی حافظه می‌تواند در واپسین یادآوری رویدادهای مهم زندگی در زمان احتضار نقش داشته باشد؛ شبیه موارد گزارش شده از تجربه‌های نزدیک مرگ.

این نخستین مطالعه از این دست در مورد انسان است، اما محققان پیش از این نیز تغییرات مشابهی را در نوسانات گاما در موش‌های نگهداری شده در محیط‌های تحت کنترل مشاهده کردند که نشان می‌داد مغز هنگام مرگ، واکنش‌هایی بیولوژیک را سازماندهی و اجرا می‌کند که ممکن است در کل گونه‌ها وجود داشته باشد.

به نوشته محققان در این مطالعه، «علی‌رغم این هشدارها، شباهت کلی تغییرهای نوسانی در مطالعه موش در محیط آزمایشگاهی بسیار کنترل‌شده و تحقیق کنونی نشان می‌دهد که مغز ممکن است هنگام مرگ از یک رشته الگوهای فعالیتی کلیشه‌ای عبور کند.»

اما از آنجا که این تحقیق جدید مبتنی بر یک بیمار است که دچار جراحت، تشنج و تورم بدن نیز بوده، محققان می‌گویند تفسیر داده‌ها ممکن است پیچیده باشد و می‌افزایند باید موارد بیشتری را بررسی کرد و این تازه‌ترین نتایج «منبع امید»‌اند.

دکتر زمار افزود: «نکته‌ای که از این تحقیق می‌توانیم یاد بگیریم این است که وقتی عزیزان ما چشم فروبسته‌اند و آماده می‌شوند تا ما را به سوی آرامش ابدی ترک کنند، ممکن است مغزشان در حال یادآوری برخی از خوش‌ترین لحظاتی باشد که در زندگی تجربه‌ کرده‌اند.»